Veranderingen

Ik hoor jullie denken: is dat boek der boeken nu nog niet uit? Troost je, ik blijf hier nog drie weken, en zolang zal het boek waarschijnlijk ook meegaan. Ik realiseer me dat ook ík me bevind in de geïsoleerde wereld van een sanatorium in Davos. Waarvan wil ik me bevrijden? Of op welke vragen wil ik antwoord vinden?

Onze 'middelmatige' Hans breekt zijn hoofd over de tijd en neef Joachim komt in opstand tegen de Gaffky-schaal, het onderzoekssysteem dat de graad bepaalde waarin een patiënt met bacillen besmet was.
Sommige gasten sterven, Joachim en Madame Chauchat vertrekken. Andere gasten gaan buiten het sanatorium wonen, want over kosten wordt dan wel nauwelijks gesproken in dit boek maar je begrijpt hoe ingrijpend een jarenlange opname was voor de familie.

Terwijl de lente intreedt wandelt een nieuwe figuur de Toverberg binnen: scholasticus Leo Naphta. Met humanist Settembrini en de twee jonge protagonisten wordt pagina's lang gediscussieerd over de hybris van de rede, Aristoteles, het quiëtisme, de liberalisering van de islam, het pangermanisme, Rousseau, de verworvenheden van de renaissance en de Verlichting. Het gaat mijn verstand te boven.

Ik heb ook zin om de Toverberg te verlaten... Wat moet ik doen? Twee keer lezen, zoals Thomas Mann in zijn nawoord suggereert? De Toverberg als een muziekstuk beschouwen dat gesavoureerd dient te worden? De vertwijfeling is groot.

Om niet op te geven heb ik weer recensies gedownload en deze stellen me gerust: 
"De vele gesprekken zijn oeverloos lang, en er wordt ogenschijnlijk maar op los geouwehoerd (maar het is - om met Gerard Reve te spreken - "geouwehoer waar Gods zegen op rust"). En: " Door menig filosofisch dispuut tussen Settembrini en Naphta had een redacteur van vandaag een streep gehaald".

En dan mijn gewaardeerde stadgenoot Thomese: "Dat het Mann te doen was om de weergave van iets wat in wezen onbegrijpelijk is, blijkt uit het hele boek. Er zijn talloze aanwijzingen dat het zijn bedoeling is geweest de lezer te verwarren met onbegrijpelijkheid, met de onrustbarende gedachte dat er meer is tussen hemel en aarde dan wij lezers met ons armzalig mensenverstand kunnen bevatten. Op den duur verdwaalt de lezer in een bibliotheek waar alle boekenkasten zijn omgevallen."

De alwetende verteller ziet neer op de Toverberg, alsof hij zich nóg hoger bevindt, boven de wolken, op de top van de Olympus. Ziet hij ook neer op ons, lezers?

Ik ben geen recensent, maar een gewone lezer, die deze duizendpagina-grote roman graag wil bevatten. Hoe moet ik er dan mee omgaan? Wat wil ik er van leren? Ik weet niet veel van het nihilisme van Nietzsche of het humanisme van Voltaire.

Wil ik wel iets leren van een roman, of leer ik liever van het gewone leven, van de ervaringen van alledag? Wil ik wel reflecteren op het leven hierboven of is dit verblijf een vlucht uit het leven van alledag, de veiligheid van mijn Haarlemse bestaan?

Intussen smelt de sneeuw en ruik ik de lente. De bergen worden groen, en de toeristen zijn verdwenen. De stad ziet er prachtig uit. Ik zie nu pas hoe het hier vroeger geweest moet zijn.